Intergracja sensoryczna – czym jest?
Integracja sensoryczna to proces, w którym mózg dziecka uczy się prawidłowo przetwarzać bodźce sensoryczne. Maluch kształtuje zdolność do zauważania i reagowania na sygnały ze świata zewnętrznego we właściwy sposób. Odpowiadania na nie, gdy to potrzebne i ignorowania, kiedy zaczynają przeszkadzać w życiu codziennym.
Każdy z nas posiada pewne preferencje sensoryczne – profil sensoryczny, czyli sposób, w jaki przetwarza informacje docierające do jego zmysłów. Profil sensoryczny determinuje to, czy odczytujemy dane bodźce jako przyjemne czy jednak jako zagrażające.
Dziecko od poczęcia uczy się samego siebie przez doświadczenie i adaptowanie się do nowych, nieznanych mu wcześniej sytuacji. Dzieci mogą wycofywać się z zabaw i relacji z innymi ze względu na przytłoczenie bodźcami lub wręcz przeciwnie będą ciągle dążyć do aktywności, które zaspokoją ich potrzeby, nawet jeśli to ryzykowne.
Dobre zintegrowanie informacji płynących z naszych zmysłów jest podstawą optymalnego rozwoju i nabywania nowych umiejętności.
Wyposażenie sal integracji sensorycznej
Terapia odbywa się w sali, która powinna być do tego odpowiednio przygotowana. Sala do terapii SI powinna mieć trzy, odrębne strefy. W każdej z nich mogą być prowadzone zajęcia z wykorzystaniem innych narzędzi terapeutycznych. Wielkość poszczególnych stref będzie zależeć od specyfiki konkretnego gabinetu. W strefie pierwszej powinna się znajdować płaska, gładka część podłogi gabinetu, na której wykorzystuje się deskorolki, układa tory przeszkód, slalomy, biegi itp. Strefa druga to obszar służący do pracy na „kołyskach„, „deskach równoważnych” czy trampolinie. Ostatnia, trzecia strefa powinna stanowić obszar pokryty materacami, ulokowany głównie pod podwieszonym sprzętem, który będzie służył jako zabezpieczenie. W tej strefie można również wykonywać z dziećmi wiele innych ćwiczeń, a także masaże.
Terapia integracji sensorycznej wymaga specjalistycznego sprzętu, który używany jest do wspomagania, modyfikowania albo przywracania funkcji w zaburzeniach integracji sensorycznej. Wśród takiego sprzętu powinny znaleźc się przede wszystkim narzędzia i pomoce do stymulacji trzech podstawowych zmysłów: propriocepcji [czucia głębokiego], dotyku i równowagi [układ przedsionkowy]. W dalszej kolejności doposażamy sale w pomoce do stymulacji słuchu, wzroku i węchu. Dobrze wyposażona sala powinna umożliwić terapeucie przeprowadzanie ćwiczeń z dziećmi z zaburzeniami ruchowymi i posturalnymi oraz z zaburzeniami planowania motorycznego, modulacji sensorycznej, rejestracji sensorycznej i różnicowania sensorycznego.
Zaburzenia integracji sensorycznej
Zaburzenia integracji sensorycznej mają miejsce, gdy mózg nie jest zdolny do prawidłowego przetwarzania bodźców zmysłowych. Dziecko może mieć wówczas trudności z wykonaniem i planowaniem własnych działań, może być też nadmiernie ruchliwe albo mieć kłopoty z koncentracją uwagi. Pojawiają się również zaburzenia w rozwoju koordynacji ruchu, opóźniony rozwój mowy czy też trudności z opanowaniem umiejętności czytania i pisania. W takiej sytuacji wsparciem dla dziecka jest terapia integracji sensorycznej.
Terapia integracji sensorycznej
Terapia integracji sensorycznej bywa często określana często mianem „naukowej zabawy”. Podczas sesji terapeutycznej dziecko wykonuje różne aktywności dostosowane do jego potrzeb. Terapeuta tak organizuje przestrzeń i planuje zabawy, aby stwarzać dziecku sytuacje do jak najlepszej adaptacji. Przez przyjemną i interesującą dla dziecka zabawę dokonuje się integracja bodźców zmysłowych oraz doświadczeń płynących do ośrodkowego układu nerwowego. Wszystko to pozwala na lepszą organizację działań.
Terapia SI nie jest uczeniem konkretnych umiejętności (np. jazdy na rowerze, czytania), ale usprawnianiem pracy systemów sensorycznych i procesów układu nerwowego, które są bazą do rozwoju tych umiejętności. W toku pracy tą metodą terapeuta stymuluje zmysły dziecka oraz usprawnia takie zakresy, jak np.: motoryka mała, motoryka duża, koordynacja wzrokowo-ruchowa. Zadaniem terapeuty jest, przy zastosowaniu odpowiednich technik, eliminowanie, wyhamowywanie lub ograniczenie niepożądanych bodźców obecnych przy nadwrażliwościach sensorycznych lub dostarczanie silnych bodźców, co jest konieczne przy podwrażliwościach systemów sensorycznych.
Korzyści udziału w terapii SI:
- zwiększanie chęci do podejmowania aktywności i motywacji do poznawania i odkrywania otoczenia,
- zwiększenie chęci do nawiązywania kontaktu z innymi osobami, przedmiotami i zjawiskami,
- wzbudzanie uczucia zadowolenia i poczucia bezpieczeństwa, które znacznie ułatwia pokonywanie lęku i własnych słabości,
- zwiększanie możliwości kontaktu i poznawania różnych bodźców, a co za tym idzie bazy doświadczeń,
- poprawa orientacji w schemacie własnego ciała oraz przestrzeni,
- doskonalenie pracy poszczególnych analizatorów,
- rozwój funkcji emocjonalnych, społecznych, komunikacyjnych, ruchowych oraz poznawczych.